MALTA ADASI

Güney Avrupa'da, Akdeniz'de adalar, Sicilya'nın güneyinde yer almaktalar. Malta takımadaları 3 büyük, 2 küçük adadan oluşur.

Büyükleri: Malta, Gozo ve Comino.

Takımadalar arasında en büyüğü olan Malta 237 km², Gozo 68 km² ve Comino 2 km² yüzölçümüne sahiptir.

Ülkede hava genellikle çok sıcaktır. Yağış özellikle serin yaz mevimlerinde az miktarda gerçekleşir. Yıllık ortalama hava sıcaklığı 22 C0 civarındadır.

İnsanlar, kelimeleri İtalyanca'ya, fonetiği Arapça'ya benzeyen değişik bir dil konuşuyorlar. Ama, burası bir Kuzey Afrika kenti de değil. Çünkü, adadaki tek camiye ve tek Müslüman mezarlığına karşın, 390 kilise var.
Bugün Malta Parlamentosu'nun ve Cumhurbaşkanı konutunun bulunduğu saray, eskiden Malta Şövalyeleri'nin merkeziydi.
Malta'nın melezliğini en güzel tanımlayan unsur, ülkenin resmi dili "Malti", yani Magrip Arapçası'nın bir lehçesi.

İçinde çok sayıda İngilizce, İtalyanca ve Arapça kelime barındırıyor. Semiyotik temeli ise eski Fenike dili.

Ancak bu karışıklık, Malta turizmi için çok büyük bir avantaja dönüşmüş. Halkın hemen hemen tümü, yerel dilinden başka, rahatlıkla İngilizce ve İtalyanca konuşuyor. Malta'daki bu dil renkliliği, insana ister istemez Babil Kulesi'ni hatırlatıyor.

Bağımsız Malta'nın öyküsü 1964 yılında başlıyor. Ancak, yabancı işgalini simgeleyen son İngiliz valisinin adayı terk ettiği tarih 1979.

Bunu, başkent La Valetta'nın tam karşısında yer alan "Üç Şehirler"den Vittoriosa'da (ötekiler Senglea ve Cospicua) dik-tikleri bir heykelle ölümsüzleştirmişler. Ancak, İngiliz atmosferi varlığını hâlâ sürdürüyor. Otomobiller sağdan direksiyonlu, trafik soldan akıyor. Cumhuriyet Meydanı'nın tam ortasında Kraliçe Victoria'nın heykeli yükseliyor. İnsanlar, son derece şık giysilerle açık hava kahvelerinde, akşamüstleri 5 çaylarını içiyorlar. Ülkede Malta lirası (oldukça değerli) kadar İngiliz sterlini de dolaşım halinde.

Bu Anglosakson yaşam biçimi, Güney İtalya gelenekleri tehdit ediyor.

Futbolun, küçük adada son zamanlarda aşırı ilgi görmesinin nedeni de bu... Maltalılar, Milanlılar ve Juventuslular diye ikiye ayrılmışlar.

Kısacası, adada iki Malta var. İngiliz ve İtalyan Malta'sı.

Aslında İngiliz - İtalyan Malta'larının rekabeti bu küçük adanın tarihine de damgasını vurmuş. İlk sakinleri Sicilya'dan gelenler.

Ada, Fenikeliler'den ve Kartacalılar'dan sonra Roma İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiş. Bir ara Araplar'ın eline düşen yerel halkı, yine Sicilya'dan gelen Normanlar kurtarmış. Kısacası Malta, uzun bir süre Sicilyalılar'ın arka bahçesi olmuş.

Saint-Jean Şövalyeleri'ne Osmanlı kuşatması sırasında yardım edenler, papanın gönderdiği İtalyanlar idi. Adanın bugünkü kültürüne İngilizler ve İtalyanlar damga vurmakla birlikte, Malta, tarih sayfalarında aynı adı taşıyan şövalyeleriyle özdeşleşmiş durumda.

1530-1789 yılları arasında, yani tam 268 yıl boyunca bu adaya, içinde Avrupa'nın en soylu ailelerini barındıran Saint-Jean Şövalyeleri tarikatı hükmetmiş. Bu askeri-dini örgütün dönemini en güzel yansıtan yapı, başkent La Valletta'daki San Giovanni Katedrali.

Dışarıdan bakıldığında, sıradan bir manastır görüntüsüne sahip katedralin barok iç mimarisi olağanüstü bir güzellikte.

Küçük müzesinde, ünlü İtalyan ressamlar Caravaggio ve Mattia Preti'nin tabloları sergileniyor. Katedralin içi bölüm bölüm.

Her biri şövalyelerin geldiği Avrupa'nın farklı bölgelerini temsil ediyor. Fransa, Almanya, İtalya, Castilla, Portekiz gibi.

Kilisenin tabanında Malta Şövalyeleri'nin büyük üstatlarının mermer mezarları bulunuyor. Ka-tedraldeki altınlar ve zenginlik, bu askeri-dini örgütün bir zamanlar ne kadar güçlü olduğunun kanıtı.

Bu zenginliğin temelinde Avrupalı soylu ailelerin serveti kadar, bir dönem Akdeniz'de yaptıkları korsanlığın payı da olduğunu hatırlatalım.

Kültürel zenginliğin bir başka vitrini de eski Mdina, bugünkü adıyla Rabat kenti.

Surlar içindeki eski kent, tam anlamıyla bir sanat tarihi elkitabı niteliğinde.

Norman mimarisi binalarıyla, 1500 yıllarının İspanyol ve Portekiz evleri, neoklasik villalarla barok kiliseler iç içe, daracık sokaklar boyunca uzanıyor. Bütün bu yapılarda kireç taşı kullanılmış. Tarih-öncesinden günümüze, insanoğlunun inşaat için en çok kullandığı malzemelerden biri olan bu taş, zaman içinde sarımsı bir renk alıyor ve akşam güneşinin batışında çok hoş gölge oyunları sergiliyor, hayal gücünü alıp ta uzaklara götü-rüyor.Malta'nın iki adası arasında da dağlar kadar fark var.

Ana ada Malta, bugün kilometrekareye düşen 1.165 kişi ile yeryüzünün en nüfus yoğun bölgesi... Barok binalar, devasa surlar, tersaneler, demir kapılı kaleler ve yüksek katedraller, insanda beton altında ezilmişlik duygusu yaratıyor. Burada insanı bir kent kültürü sarıp sarmalıyor.

Ülkenin ikinci büyük adası Gozo'da ise, tamamen bir Akdeniz coğrafyası egemen. Victoria kenti dışında sizleri yeşil ve el değmemiş bir doğa karşılıyor. Gozo, turkuvaz rengi sularının yanı sıra, bisiklet ve trekking güzergâhlarıyla, at sporları ve dalıcılık gibi özel ilgi alanlarıyla da turistlere sesleniyor. İngiliz egemenliğinden kültürel ve gastronomik açıdan hiç etkilenmeyen bu ada, keçi peynirleri, etli zeytinleri ve mutlaka ama mutlaka domates salatalarıyla, bizi aşina olduğumuz bir mutfağa çağırıyor.

Ve böylece iki ada birbirini tamamlıyor. Birinde tarih, arkeoloji, mimari, diğerinde ince kumlu plajlar, rengârenk kır çiçeklerinin açtığı vadiler, gelin gibi süslenip boyanmış balıkçı kayıkları.

Bütün bu çeşitlilik, son yıllarda meyvesini hızla vermeye başlamış. Yılda bir milyon turistin ziyaret ettiği ülkede, bu sektörün geliri, ülkenin gayri safi milli hasılasının yüzde 30'unu oluşturuyor.

Turistlerin büyük çoğunluğunu İngilizler, Almanlar, İtalyanlar, Avustralyalılar ve Amerikalılar oluşturuyor. Son yıllarda sunduğu elverişli koşullar ve fiyat politikaları sonucu Türkiye'den de çok sayıda turist gitmiş.